De groenste stad

Rosita Steenbeek

Het verraste me toen ik erachter kwam dat Rome de groenste stad van Europa is, want wanneer je aan Rome denkt zie je toch in eerste instantie bouwwerken voor je of ruïnes daarvan. Het is wel zo dat die vaak extra fraai uitkomen door de vegetatie rondom, het diepe groen van de pijnbomen of het zachtere van de platanen.
Dit vele groen heeft Rome te danken aan de pausen en edellieden die weelderige paleizen lieten bouwen waar evenredig veel grond omheen moest liggen. En zo bevinden zich in de hele stad kleinere en grotere oases van parken en tuinen. Bovendien bezit de gemeente Rome zo’n vijftigduizend hectare landbouwgrond en natuurreservaten die zich uitstrekken in de periferie.
De tuinen en parken stammen uit verschillende tijdperken. Zo brengt de tuin van Villa Medici ons naar de renaissance, voeren de ‘geheime tuinen’ van Villa Borghese ons naar de barok en zijn we in het Engelse park van Villa Torlonia bij het neoclassicisme. Nu moet er in hartje Rome een hedendaagse tuin verrijzen. Op een open plek van vierduizend vierkante meter tussen de Tiber, de ponte Mazzini en de Via Giulia, de statige kilometerlange straat die in 1508 door Bramante in opdracht van paus Julius II werd aangelegd. Onder het fascisme werden enkele palazzi gesloopt met de bedoeling er een verbindingsweg te maken wat er vervolgens nooit van kwam.
Vorig jaar is op die plek, deze open wond waar men intussen aan gewend was geraakt, een ondergrondse parkeergarage geopend van vier verdiepingen. Het werk heeft tien jaar geduurd omdat, zoals te verwachten in Rome, bij de graafactiviteiten archeologische ontdekkingen werden gedaan en zelfs zeer spectaculaire. Men stuitte op de paardenstallen van keizer Augustus, waarschijnlijk aangelegd door zijn grote bouwmeester Agrippa. Daar stonden de paarden die meededen aan de wagenrennen in het Circus Maximus. Behalve muren van de stallen, sommige versierd met graffiti van overwinningen, werden ook zuilen aangetroffen waaraan de paarden waren vastgemaakt. Een felle strijd laaide op. Van de garage moest worden afgezien, vonden de archeologen, er moest een museum worden gebouwd rond deze belangwekkende antieke resten. Maar nee, dat kon niet, zeiden anderen. Rome is geen museum maar een stad waarin wordt geleefd, waar geen
quadriga’s meer rijden maar heel veel auto’s. Alles werd zorgvuldig beschreven en gefotografeerd, het meeste werd
vervolgens weer met aarde toegedekt en de garage kwam er. Als hommage aan de paardenstallen werden de verschillende verdiepingen geschilderd in de kleuren van de vier facties die meededen aan de zo populaire wagenrennen: steenrood,
felgroen, kobaltblauw en lichtgeel.
De garage is spectaculair geworden, dat geven zelfs tegenstanders toe, maar ligt verborgen onder de grond. Daarboven bevindt zich nog steeds een rommelige vlakte omringd door schuttingen. De gemeente schreef een wedstrijd uit waaraan meerdere bekende architecten meededen waarna de bewoners hun favoriete project mochten kiezen. Ze kozen voor een Italiaans-Zwitsers ontwerp van een tuin die een van de mooiste stadstuinen van Europa zou kunnen worden. Als alles volgens plan was verlopen zouden we nu vanaf de Via Giulia de tuin kunnen binnenlopen waar we bomen weerspiegeld zouden zien in een grote vijver. Even verderop zouden we in een boomgaard komen, trapsgewijs aangelegd, met granaatappel-, olijf-, sinaasappel- en citroenbomen en in het midden zouden we de ‘Geheime tuin’ betreden met archeologische vondsten omringd door dicht struikgewas en hoge bomen, terwijl we de geur zouden opsnuiven van lavendel en andere aromatische planten.
Het plan ligt al een jaar klaar, het geld ook, in zeven maanden zou de tuin kunnen worden aangelegd, de bewoners wachten met smart, de burgemeester zei onlangs op de televisie het te betreuren dat veel openbare werken hun beslag nog niet hebben gekregen, maar op de een of andere manier lukt het niet om op het gemeentehuis die laatste handtekening gezet te krijgen.
Mijn buurvrouw, voorzitster van de vereniging van bewoners van het centrum van Rome, verzucht: ‘Nu hebben we die garage maar de Via Giulia is nog steeds de grootste en mooiste illegale parkeerplaats van Europa. Ook boetes uitschrijven is te veel moeite.’