Een hemels spektakel

Rosita Steenbeek

Vriendin Frederike is in de stad om een groep rond te leiden. Aan het eind van de middag neemt ze de mensen mee naar Casino Ludovisi, een klein stadspaleis dat slechts tegen fikse betaling en alleen voor groepen toegankelijk is. Er is plaats voor mij, een buitenkans. Ik ga te voet, een wandeling die omhoogvoert, de Pincio op. We verzamelen voor het imposante hek waarachter ik, in de schemering, reusachtige bomen zie oprijzen. Frederike belt, waarna het hek langzaam opengaat. Deze tuin is wat er is overgebleven van het park van de Villa Ludovisi, dat werd geprezen om de uitgestrektheid en schoonheid door dichters en schrijvers als Goethe, Eliot, Gogol, Stendhal en d’Annunzio. De vele lanen werden geflankeerd door antieke beelden die voor een deel op dit terrein waren gevonden en stamden uit de tijd dat hier de tuinen van Julius Caesar lagen. Door geldnood gedreven heeft de familie de meeste grond verkocht en verrees hier de wijk Ludovisi.

Een vrouw in een rood schort, met een rood mutsje op – net zo rood als haar kostuum – wacht ons op bij de voorhal. Daar staat ook de roodfluwelen troon waarop de kunstminnende kardinaal Ludovico Ludovisi zat, de man die de villa kocht in 1621. In de ontvangsthal bewonderen we een van de beroemdste kunstwerken die dit huis herbergt, de plafondschildering door Guercino. Aurora, in haar door paarden getrokken wagen en begeleid door zwaluwen, strooit bloemen over ons uit, geholpen door een putto die over de rand van de koets naar beneden gluurt. Agostino Tassi schilderde de architectonische elementen en de Vlaming Paulus Bril verzorgde het landschap. Onder dit hemelse spektakel staren portretten van familieleden ons aan en vanuit hun nissen de gebeeldhouwde koppen van keizers. Op de tafel in het midden van de hal liggen boeken over de villa, de kunstenaars en ook een opengeslagen Amerikaans tijdschrift met een paginagrote foto van de bewoners: Prins Niccolò Boncompagni Ludovisi, een zeventiger gehuld in een donkerblauw pak heeft zijn hand op de stoel waarop la principessa Rita zit, een knappe blondine van even in de zestig, haar lange benen prominent in beeld. Nadat deze Texaanse schone wat acteerwerk had gedaan werd ze makelaar in New York, verkocht onder meer het General Motors-gebouw aan Donald Trump en vloog naar Rome voor een klant die een hotel wilde bouwen op het terrein van de oude adellijke familie Boncompagni Ludovisi. De koop ging niet door, maar ze vond haar prins. Sinds 2003 woont het paar hier en doet vooral principessa Rita haar best huis en tuin in oude luister te herstellen.
In de sfeervolle zitkamer hangt, tussen de familieportretten, dat van de kardinaal die dit huis kocht en de beeltenis van zijn oom paus Gregorius XV. Daaronder staan foto’s in moderne lijstjes van kinderen en kleinkinderen, vermoedelijk uit het eerdere huwelijk van de prins. Op een tafeltje ligt het bruidsmenu van prins William en Kate.
Na een wandeling door andere verbluffende kamers gaan we via een eeuwenoude marmeren wenteltrap naar boven, waar de grootste attractie ons wacht. In een klein kamertje is het plafond beschilderd door niemand minder dan Caravaggio. ‘De enige die ik nog niet had gezien’, roept Frederike geestdriftig. Omdat de schildering – de enige niet op doek – te scabreus werd gevonden is dit kunstwerk uit 1597 lange tijd verborgen geweest, totdat het in 1968 werd herontdekt. Boven ons zien we de goden Jupiter, Pluto en Neptunus, geschilderd in het allermoeilijkste perspectief, van onder naar boven dus, met extreme verkortingen. De schilder gebruikte een spiegel en poseerde voor alle drie de goden, ook voor Neptunus die we recht in zijn kruis kijken. Zijn eigen hond stond model voor de hellehond. Dit kamertje werd gebruikt voor alchimistische experimenten: vandaar deze goden die verbonden zijn met de elementen aarde, lucht en water.
Terwijl we teruglopen naar het hek door de donkere tuin, ontwaar ik de ceder van de Libanon – waaronder Henry James zo graag zat – die gespaard bleef voor de kap dankzij de Amerikaanse prinses.

(Illustratie Edith Buenen)