Kakelverse hervormingen

Al tientallen jaren is een van de grootste problemen van het Italiaanse systeem de traagheid van de rechtspraak, met name de civiele rechtspraak. Juridische procedures zijn in Italië helaas stroperig. De behandeling van nieuwe zaken duurt gemiddeld vijf jaar en in hoger beroep nog langer. Deze traagheid is vooral schadelijk en pijnlijk in echtscheidingszaken. Ook al gaat de behandeling van die zaken ­weliswaar iets vlotter, nog altijd moet twee tot drie jaar ­worden gewacht voordat er een definitieve uitspraak is. ­Bedenk daarbij dat het in Italië nog steeds noodzakelijk is om eerst te scheiden van tafel en bed (separazione) voordat tot een definitieve scheiding (divorzio) kan worden gekomen. Hier doet zich de invloed van de katholieke kerk in Italië nog gelden. De periode tussen een separazione en een definitieve scheiding was vroeger drie jaar, maar die is met een wet uit 2015 verkort naar zes maanden (indien beide partijen het eens zijn over de scheiding) of een jaar (indien partijen het niet eens zijn over de scheiding). Maar, de bekorting van de afkoelingsperiode ten spijt, vijf tot zeven jaar om een einde te maken aan een huwelijk is, zeker bij vechtscheidingen, niet ongebruikelijk. En dat is veel te lang. Niet alleen de ex-echtgenoten lijden eronder, maar vooral ook de kinderen.
In een poging om het proces te versnellen heeft de regering Draghi, hoewel zij niet af wil van de noodzaak om eerst de separazione aan te vragen en daarna pas de echtscheiding (in Nederland kan al vele jaren onmiddellijk de echtscheiding worden aangevraagd), in ieder geval de procedure gewijzigd. De separazione en de echtscheiding kunnen nu tegelijkertijd worden aangevraagd en de wachttijd (de periode van zes maanden of een jaar tussen separazione en echtscheiding) begint nu niet meer te lopen vanaf de uitgesproken separazione, maar vanaf de eerste dag dat partijen in de scheidingsprocedure voor de rechter verschijnen. Omdat het onwaarschijnlijk is dat er minder dan een jaar verstrijkt tussen die eerste dag
en de einduitspraak (de belangrijkste oorzaak van de trage afhandeling van zaken is het te lage aantal rechters dat zich door de proceswillige Italianen geconfronteerd ziet met veel procedures), zal het nu mogelijk zijn om zowel de scheiding als de echtscheiding in één uitspraak te verkrijgen, waardoor de wachttijd met minstens drie of vier jaar wordt verkort. Een goed resultaat dat is bewerkstelligd met slechts een ­bescheiden wijziging van enkele artikelen uit het civiele ­procesrecht.
Een andere nieuwigheid die Italië nog dichter bij Nederland brengt is de invoering van de verplichting van de aanstaande ex-echtgenoten om, als er kinderen zijn, aan de rechter een ouderschapsplan voor te leggen. Echtgenoten die de
separazione en de echtscheiding hebben aangevraagd leggen ­daarin de dagelijkse schoolse en buitenschoolse verplichtingen en activiteiten van de kinderen vast, naast een omgangs- en vakantieregeling. In Nederland wordt een echtscheiding doorgaans niet uitgesproken zonder een ouderschapsplan.
In het Italiaanse systeem wordt elke ouder verzocht afzonderlijk een plan aan te reiken, in de hoop dat de ouders ­(misschien omdat zij zien dat hun ingediende plannen niet zo ver uit elkaar liggen) gemakkelijker met de hulp van hun ­advocaten, de rechter en eventueel een bemiddelaar tot overeenstemming denken te kunnen komen.
Al deze hervormingen zijn nog kakelvers. Of de besproken nieuwigheden effect zullen sorteren is onzeker, maar we ­hopen – vooral voor de kinderen die het ook niet kunnen helpen dat hun ouders uit elkaar gaan – dat de stroperigheid van de voor alle betrokkenen pijnlijke procesgang er in ieder geval voor een deel door wordt weggenomen. •

Nadere informatie
FJP Advocaten, met vestigingen in Amsterdam en Milaan, verleent juridische bijstand aan Nederlandse en buitenlandse cliënten bij het ­zakendoen in en met Italië. Ook staat het kantoor cliënten bij op vele ­andere rechtsgebieden, zoals bij de aan- en verkoop van onroerende ­zaken, internationaal (privaat)recht, handelsrecht, contractenrecht, ­successierecht en familierecht. FJP Advocaten is telefonisch bereikbaar 020 671 33 32 of ­schriftelijk info@fjplaw.nl.
www.fjplaw.nl